La paradoja de la góndola (del supermercado, no de Venecia), que no existe y acabo de acuñar, establece que la frustración generada por el tiempo perdido eligiendo un producto es directamente proporcional a la irrelevancia de esa decisión para nuestras vidas. Dicho de otro modo, es lo que pasa cuando uno se queda mirando bidones de lavandina sin saber cuál llevarse. Poco puede variar entre una fórmula de hipoclorito de sodio y otra cuando lo que interesa es su poder de desinfección, y sin embargo ahí nos quedamos, mirando y comparando bidones como si fueran chocolates suizos.
Pero siglos antes de la existencia del supermercado como lo conocemos vivió Jean Buridan, filósofo francés que defendía la existencia del libre albedrío y afirmaba que es posible tomar cualquier decisión utilizando la razón. En respuesta, algunos críticos de su postura imaginaron la situación de un asno frente a dos montones de heno que, ante la duda infinita de cuál es el más apetitoso, no puede decidir y muere de hambre.
Se trata, según algunos, de una paradoja, ya que pudiendo comer no lo hace porque no puede decidir qué montón es más conveniente (ambos montones le parecen iguales). Pero lejos de hacerme pensar sobre el rol de la razón en la toma de decisiones, a mí esta historia me despierta una pregunta sobre el asno. Y lo que me pregunto no es qué hace o no el asno, sino qué sabe. Y, más específicamente, si sabe que no sabe cuál es la mejor decisión posible.
| Το παράδοξο της γόνδολας (και αναφέρομαι στην υπεραγορά που φέρει το όνομα γόνδολα και όχι στη γόνδολα της Βενετίας)το οποίο δεν υπάρχει επί της ουσίας αλλά μάλλον εγώ μόλις τώρα κατέληξα να διατυπώσω είναι ότι το άγχος που προκαλείται από το χάσιμο του χρόνου όταν επιλέγουμε ένα προϊόν είναι άμεσα συσχετισμένο με το πόσο ασήμαντη είναι η απόφαση αυτή για την ίδια μας τη ζωή. Για να το πω με πιο απλά λόγια, αυτό συμβαίνει κάθε φορά που κανείς κοιτά για ώρα τις συσκευασίες απορρυπαντικών χωρίς καν να ξέρει τι θα πλύνει. Λίγο μπορεί κανείς να ξεχωρίσει ανάμεσα σε μια σύσταση χλωρίου ή νατρίου ανάμεσα στα τόσα απορρυπαντικά και να βρει αυτό που τον ενδιαφέρει για να απομακρύνει τους λεκέδες – και όμως, στεκόμαστε για ώρα κοιτώντας και αγοράζοντας συσκευασίες απορρυπαντικών σαν να επρόκειτο να αγοράσουμε ελβετικές σοκολάτες. ‘Ομως, αιώνες πριν την ύπαρξη των υπεραγορών όπως εμείς τις ξέρουμε έζησε ο Ζαν Μπουριντάν - γάλλος φιλόσοφος που υπερασπίστηκε την ύπαρξη της ελεύθερης βούλησης υποστηρίζοντας ότι είναι δυνατόν να πάρουμε την οποιαδήποτε απόφαση με γνώμονα τη λογική. Εντούτοις, αρκετοί επικριτές του αντέτειναν τη θέση αυτή παραθέτοντας μια υποθετική κατάσταση στην οποία ένας γάιδαρος βρίσκεται μπροστά από δυο δέματα σανό, και σαν σε δίλλημα ποιο από τα δυο είναι πιο νόστιμο δεν καταφέρνει να αποφασίσει και πεθαίνει από την πείνα. Πρόκειται λοιπόν, κατά πολλούς, για ένα παράδοξο, γιατί αν και πεινάει δεν τρώει επειδή δεν μπορεί να αποφασίσει ποιο δέμα σανό είναι το πιο κατάλληλο καθώς τα δυο δέματα του φαντάζουν ίδια. Όμως, μακριά από εμένα η σκέψη ποιός είναι ο ρόλος της λογικής στη λήψη αποφάσεων – εμένα αυτή η ιστορία μου ξυπνά μια ερώτηση αναφορικά με το γάιδαρο. Αυτό που αναρωτιέμαι δεν είναι τί κάνει ή τί δεν κάνει ο γάιδαρος, αλλά τί ξέρει. Και πιο συγκεκριμένα, εάν ξέρει ότι δεν ξέρει ποια είναι η καλύτερη δυνατή επιλογή. |